Phong cách vườn Trung Quốc

Cùng với thi ca và hội họa, kiến trúc Trung Quốc cũng là trường phái nghệ thuật  đặc biệt và có lịch sử từ rất lâu đời. Vẻ đẹp của sơn thủy được tái hiện đầy nghệ thuật trong những khu vườn mang đặc trưng của đất nước Trung Quốc.

Vườn Trung Quốc có đặc điểm khác với vườn Nhật ở chỗ vườn nó mô phỏng lại vẻ đẹp của tự nhiên và ảnh hưởng đạo Khổng Tử khá nhiều với niềm tin tuyệt đối về sự cân bằng sẽ đạt được thông qua sự hòa hợp của những thứ đối ngược nhau như: tĩnh và động, đá và nước, sáng và tối… tác động vào xúc cảm của con người vẻ trầm mặc, sâu lắng. Vì thế mà xưa kia, những khu vườn Trung Quốc thường là nơi để các nhà hiền triết làm thơ, bàn bạc việc chiến sự, thưởng rượu dưới ánh trăng với tri kỉ của mình, hay là nơi ẩn cư của một số thi nhân nổi tiếng.

Thế giới thu nhỏ của không gian vũ trụ được khéo léo thể hiện qua hình ảnh của nước, đá, cây và lối kiến trúc trong một khu vườn mang đặc trưng phong cách Trung Hoa.

Nhìn chung thiết kế sân vườn Trung Quốc  phải tuân theo địa thế tự nhiên, bố cụ linh hoạt, phải có tính âm dương, trong cái thực có cái hư. Hết cảnh này thì mở ra cảnh mới khiến cho người dạo chơi có cảm giác như quang cảnh mênh mông. Đó chính là thủ pháp tạo sự ẩn hiện.

Nước

Nước được coi là ngọn nguồn của sự sống, là huyết mạch của trái đất. Nước mang nguồn năng lượng nhẹ nhàng, mềm mại nhưng  đủ sức mạnh và bản lĩnh vươn mình qua những tảng đá gồ ghề, góc cạnh và khô cứng như dòng chảy bền lâu của lịch sử Trung Quốc qua thời kì của các vương triều. Dòng nước soi bóng cho vầu trời trong xanh nhưng cũng chất chứa những gì mà chúng phản chiếu.

Mạnh mẽ và dữ dội vì vậy mà nước trong sân vườn Trung Quốc thường là những dòng thác chảy mạnh, tạo âm thanh. Hồ được thiết kế theo kiểu tự nhiên, chảy dài để tạo dòng chảy, xung quanh đó, quảng cảnh được thiết kế khá công phu vả tỉ mỉ.

Cây

Cây là yếu tố được nhắc đến khá nhiều trong thi ca Trung Quốc. Trong kiến trúc, cây cũng trở thành yếu tố không thể thiếu để tạo nên tổng thế của bố cục và tác động về mặt ảo giác cho người thưởng ngoạn về cảnh quan khu vườn.

Các cây ven hồ có thể lựa chọn loại cây có dáng mảnh mai như liễu, trúc đào vàng, tường vi… Cây tạo phông nên chọn loại có lá nhỏ li ti để tạo phối cảnh sâu như me, muỗng, phượng. Cây cận cảnh có thể sử dụng cây bonsai hoặc loại có hoa đẹp như mẫu đơn, đỗ quyên, trà, nhài nhật.

Cây biểu tượng cho sức sống vì thế, trong vườn quanh năm cây cối phải tươi tốt và xanh mát. Thông, tre, và mận  là 3 loại cây có thể sống tất cả các mùa trong năm, thể hiện cho sự thường thọ và dẻo dai.

Đặc trưng của vườn Trung Quốc là cây thường được trồng trong chậu và ít cắt tỉa nhằm biểu tượng cho sự vươn lên từ bóng tối ra phía ánh sáng của các loài cây trong vườn.

Đá

Đá là biểu tượng cho sự trường thọ, vĩnh cửu. Đá tạo thành khung xương cho sự sống của trái đất. Đá mang tình dương, đối lập hoàn toàn với nước nhưng thường được kết hợp hài hòa, khéo léo với dòng nước tạo phong cảnh sơn thủy hữu tình.

Khác với các khu vườn của người Nhật, đá trong thiết kế sân vườn Trung Quốc thường góc cạnh, nhọn, sắc và có đỉnh tạo nên sự mạnh mẽ, rắn rỏi, uy nghiêm. Những dãy núi cao nằm sát nhau và chạy dài làm điểm tựa cho cây hoặc dòng nước.

Ngoài ra, đá còn được dùng để làn những con đường uốn khúc quanh co mềm mại tựa như dải lụa “ đỏng đảnh” cạnh hàng cây.

Kiến trúc

Kiến trúc thường mang hơi hướng nét tính cách của con người. Vườn Trung Quốc mang phong cách của khu vườn hoàng gia nên kiến trúc bên trong thường bao gồm: Mái chòi, cây cầu màu sơn đỏ, cổng vòm, chùa chiền. Những bức tường bao quanh được điểm xuyết bởi ô cửa sổ để đóng khung tầm nhìn. Hàng rào mắt cáo khiến cho ánh sáng chiếu vào khu vườn tạo thành những hoạ tiết phức tạp hơn.

Mái chòi được đặt cạnh hồ nước, nối tiếp với cây cầu là nơi yên tĩnh để các triết gia cảm nhận thơ ca và thưởng nguyệt.

Các yếu tố trên được kết hợp hài hòa và thống nhất qua nghệ thuật sắp đặt tạo nên bức tranh thủy mặc. Mỗi yếu tố đều mang giá trị biểu tượng khác nhau, phản ánh hơi thở của lịch sử theo năm tháng. Dù xã hội công nghiệp có thay đổi nhưng những khu vườn mang đặc trưng củaTrung Quốc vẫn giữ nguyên vẹn được hình ảnh và giá trị của nó.

Ở Việt Nam, thiết kế sân vườn đẹp mang phong cách Trung Quốc đang len lỏi vào những căn biệt thự có diện tích tương đối để có thể thiếp lập được đầy đủ các yếu tố trong một khu vườn.